Basketbolda 5 saniye kuralı nasıl işler?
Basketbolda 5 saniye kuralı, hücum oyuncusunun topu tutmasını ve topla beraber durmasını engelleyen önemli bir kuraldır. Aslında 5 saniyelik hücum ihlalinin iki farklı çeşidi vardır. Biri gençlik ligleri ve NCAA tarafından kullanılan, diğeri NBA tarafından kullanılan bu kuralın bir varyasyonu. Her ikisi de hücumu topla hamle yapmaya zorlamak gibi benzer işlevlere sahiptir. Biz burada kuralın hem Türkiye’deki uygulanışına hem de ABD’de deki uygulanışına bakacağız.
Esasen, bir oyuncu burada belirtilen top tutucu eylemlerden birini yaptığında bir sayım başlatılır: topu tutar; topu sürer; veya post-up’lar ve çemberden geri döner. Top tutucu yeni bir hamle başlattığında, sayım yeniden başlatılır. Tüm bu eylemler boyunca, top tutucunun sayımı zorlamak için en azından kol uzunluğunu koruması gerekir. Bu, savunma oyuncularının bilmesi ve anlaması gereken önemli bir kuraldır, çünkü doğru şekilde oynamak ve 5 saniye ihlaline neden olmak top çalma ile sonuçlanabilir.
Basketbolda 5 Saniye Kuralı Nedir?
Basketbolda 5 saniye kuralı, topa hakim olan oyuncuya verilen bir ihlaldir, hücumdaki bir oyuncu topu aldığında ya dripling yapmak ya da topu tutmak için 5 saniyesi vardır. Şut çekmeleri, pas vermeleri veya top sürmeden topu tutmaya geçmeleri gerekene kadar (ve tam tersi) geçerli olan bir süredir. 5 saniyelik sayım, yalnızca top tutan oyuncu bir defans oyuncusu tarafından savunuluyorsa başlatılacaktır.
Kuralın çeşitli varyasyonlarına sahip olabilecek birkaç farklı gençlik ligi olduğundan, ilk olarak NCAA kural kitabına bakacağız. Kurallarda, 5 saniyelik çağrı “Closely Guarded (Yakın savunulan)” olarak adlandırılır ve top tutucu yakından savunulana kadar 5 saniye sayımı başlamaz. NCAA kuralları, bir top tutucunun yakından savunulan olarak kabul edilmesi için defans oyuncusunun 6 fit (1.5 metre) yakınında olmasını baz alır.
Olimpiyatlar gibi FIBA turnuvalarının, Yakın Savunulan olarak adlandırılan benzer bir kurala sahip olduğuna dikkat etmek önemlidir. Aynı şekilde Türkiye’de de benzer bir kural uygulanmaktadır. Türkiye Basketbol Federasyonu’nun kural kitabına göre kurallara uygun savunma pozisyonundaki oyuncunun hücum oyuncusuna 1 metre yakın olması durumunda 5 saniyelik ihlal için sayımın başlayacağı belirtilir.
Türkiye Basketbol Federasyonu 5 Saniye kuralı nedir?
5 saniye ihlalinin cezası topa sahip olma değişikliğidir, ihlal bir oyuncunun kişisel faul sayısına veya bir takımın bonus sayısına sayılmaz.
Resmi Türkiye Basketbol Federasyonu (TBF) Basketbol Kural Kitabı‘na bakıldığında, kural 27. maddede yer alır. “Yakından savunulan oyuncu” kuralına göre bir defans oyuncusunun hücum oyuncusunu 1 metrelik bir yakınlıkta aktif olarak savunması durumunda 5 saniyenin işleyeceği belirtilir. Kural kitabında şu ifadeler yer almaktadır:
Madde 27 Yakından savunulan oyuncu
27.1 Tanım Oyun sahasında canlı bir topu tutan oyuncu, kurallara uygun savunma pozisyonundaki rakibi tarafından 1 metreden daha fazla olmayan bir uzaklıkta aktif/hareketli şekilde yakından savunulur.
27.2 Kural Yakından savunulan bir oyuncu 5 saniye içinde pas vermeli, şut atmalı ya da dripling yapmalıdır.
NBA’de 5 saniye kuralı nedir?
Hücum sırasında topa hakim olan oyuncunun NBA’de 5 saniye ihlaline göz atıyoruz. Resmi NBA kurallarında buna “Çembere Beş Saniyede Geri Dönme İhlali” denir. Topa hakim olan oyuncu sırtını defans oyuncusuna ve potaya çevirdiğinde, ardından defans oyuncusuna “post-up” yaptığında ihlal olur. Bu kural, yalnızca top tutan kişi savunuluyorsa uygulanabilir.
TBF’de benzer bir 5 saniye kuralı vardır. NBA Ofansif 5 Saniye sayımı, yalnızca bir oyuncu savunma paylaşımında bulunduğunda başlatılır.
5 Saniyelik Çembere Dönüş ihlali, KURAL NO. Bölüm XVI (16) ‘da bulunabilir. 10 – İhlaller ve Cezalar. Şu anda listelenen son ihlaldir ve aşağıdaki şekilde okunur:
Bölüm XVI—Beş Saniyelik Çembere Geri Dönme İhlali
Serbest atış çizgisi uzantısının altındaki ön sahasında bulunan bir hücum oyuncusunun sırtı veya yan tarafı çembere doğru beş saniyeden fazla dripling yapmasına izin verilmeyecektir.
Sayım, (1) oyuncu topu aldığında, (2) serbest atış çizgisi uzantısının üzerinde dripling yaptığında veya (3) bir savunma oyuncusu topu uzaklaştırdığında sona erer.
CEZA: Top kaybı. Top, serbest atış çizgisi uzantısında en yakın yan çizgide saha dışında rakip takıma verilir.
Ceza, oyuncunun kişisel faul sayısına eklenmez veya bir takımın bonus faul sayısına eklenmez. Bir ceza da asla serbest atışla sonuçlanmaz.
Hakemler 5 Saniyelik Kural ihlalini nasıl sayar?
5 saniye kuralının uygulanabilmesi için, hakemin önce saymayı yaptığını açıkça belirtmesi gerekir. Bu, hakemin tüm alanlarını uzatmak ve geri çekmek için kullanmasını sağlayarak yapılır. Top kullanan kişi bir hamle yaparsa veya sayımın yeniden başlatılması için başka bir sebep olursa, hakem kollarını değiştirecektir. Yeni bir sayıma başladıklarını gösterir.
Hakem 5’e kadar sayarsa, düdüğü çalacak ve topun el değiştireceğini kesin olarak ilan edecektir. Daha sonra bir eliyle beşi işaret edecek ve topa sahip olma değişikliğini göstermek için karşı sahayı işaret edecektir.
