TMMOB’dan deprem sonrası metro güvenliği açıklaması

İstanbul‘da geçtiğimiz hafta meydana gelen depremlerin ardından 2017 yılı sonunda çalışmaları durdurulan metro tünellerinde ortaya çıkabilecek tehlikeler tekrar gündeme geldi. Konuyla ilgili açıklama yapan TMMOB Maden Mühendisleri Odası olası tehlikelere dikkat çekti ve yapılması gerekenleri sıraladı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından 2017 yılının sonunda 6 metro ihalesinin projeleri kazı işleri başladıktan sonra İBB tarafından durdurulmuş, Ekrem İmamoğlu seçilmesinin ardından durdurulan hatlarla ilgili yeniden çalışma başlatmıştı. Durdurulan İstanbul’daki metro inşaatlarının durumuna ilişkin açıklama yayımlayan Maden Mühendisleri odası tünellerle ilgili önemli uyarılarda bulundu.

Açıklamada kazıları başlatılan metro tünelleri ile ilgili olası tehlikeleri ve yapılması gerekenler sıralandı:

1. Yeraltında açılan bir boşluk yüzeydeki statik dengeyi, yani doğanın dengesini bozmaktır.
2. Doğa bozulan bu dengeyi eski haline getirmeye çalışacaktır.
3. Doğanın bu davranışına karşı bir kuvvet oluşturmak için tünel içerisinde önce geçici tahkimat (yapay güçlendirme) yapılır. Tünellerde yapılan bu ilk tahkimat geçici tahkimattır.
4. Geçici tahkimatın gelen yükü taşıma süresi vardır. Bu süre dolmadan nihai tahkimat (Donatılı veya donatısız Beton Kaplama) yapılır. Nihai tahkimattan sonra tünel taşıyıcı hale yani güvenli hale getirilir.
5. Bu tahkimat sayesinde tünel üzerinde oluşan gerilmeler ve yükler homojen şekilde dağıtılarak, tünelin kabul edilebilir deformasyonlar içerisinde kalması sağlanır.
6. Eğer bu tahkimat/destekleme yapılamaz ise, öncelikle tünel içi deformasyonlarda artış gözlenir, ardından yüzeyde deformasyonlar başlar.

Durdurulan projelerin yapımına başlanmış ancak nihai tahkimatı yapılmamış olan şaft ve tünelleri açılmış bölgelerde, tünel ve çevre güvenliği için alınması gereken acil tedbir ve önlemleri şöyle sıraladı:

1. Projelerin ne kadar duracağı henüz bilinmediğinden yeraltı kazıları ile açılmış olan tünellerin/bölgelerin betonlanmasının tamamlanması gerekmektedir.
2. Şaft (dik kuyu) ile ulaşım sağlanan tünellerde şaft üstleri kapatılmalıdır.
3. Tünel beton kaplaması, yani nihai tahkimatı yapılmaz ve tüneller olduğu gibi bırakılırsa, bekleme süresince tünel içindeki düşey ve yanal hareketler ölçülemediği için tünel içerisinde gerekli tedbirler alınamaz, bu da hem tünel içerisinde deformasyonların artmasına hem de yüzeydeki yapıların da bundan etkilenmesine neden olacaktır.
4. Yüzeydeki deformasyonlar, yapılarda/binalarda yapısal hasarlara yol açabilir. Bu nedenle bekleme süresince tünellerdeki deformasyonlar uygun metotlar kullanılarak düzenli olarak takip edilmelidir.
5. Tünellerde oluşan deformasyonlar ise işin tekrar başlaması sırasında ilave tahkimatlar yapılmasına, bu da maliyetlerin artmasına sebep olur.
6. Su geliri bulunan tünellerde su gelişinin kesilmesi gereklidir. Suyun tünel içerisine alınması yüzeyde deformasyonlara sebebiyet verebilir.
7. Yeraltı sularının kontrol edilmemesi tünel çevresinde bulunan alt yapıdaki su-kanalizasyon-enerji-iletim-doğalgaz hatlarının zarar görmesine neden olabilir.
8. Durdurulan, kapatılan şantiyeler yaşam alanları içinde bulunduğu için çevre güvenliği sağlanmalıdır.