İstifa Eden Kıdem Tazminatı Alabilir Mi? Şartlar ve İstisnalar
İşten kendi isteğiyle ayrılan yani istifa eden çalışanların kıdem tazminatı alamayacağı yönünde yaygın bir kanı vardır. Ancak bu durumun birtakım istisnaları bulunmaktadır. Türk İş Kanunu kapsamında belirli şartlar oluştuğunda, bir çalışan istifa etse dahi kıdem tazminatına hak kazanabilir. Bu yazıda, kimlerin hangi koşullarda tazminat alabileceğini, başvuru süreçlerini ve dikkat edilmesi gereken detayları adım adım inceleyebilirsiniz.
Kıdem Tazminatına Genel Bakış
Kıdem tazminatı; çalışanların belirli süre çalıştıktan sonra işten ayrıldıklarında işveren tarafından ödenen, çalışana ait bir güvence ödemesidir. Bu hak, işçinin en az bir yıl aynı işyerinde çalışmış olması ve istifadan ziyade işveren tarafından işine son verilmesi hâlinde geçerlidir. Ancak bazı özel sebeplerle istifa edenler için de bu hak doğmaktadır.
Hangi Durumlarda İstifa Eden Tazminat Alabilir?
Aşağıdaki durumlar, istifa edilse dahi kıdem tazminatını mümkün kılar:
- Erkek çalışanların askerlik nedeniyle ayrılması
- Kadın çalışanların evlendikten sonra bir yıl içinde ayrılması
- 15 yıl sigortalılık ve 3600 gün primi dolduranların emeklilik amacıyla ayrılması (SGK’dan belge almak şartıyla)
- Malulen emeklilik veya sağlık nedeniyle iş akdinin feshi
- İşyeri koşullarından kaynaklı hayati tehlike veya sağlık sorunu oluşması
- Gazetecilerin meslekte beş yılını doldurmaları
“10 Yıl Çalıştım, Tazminat Alabilir Miyim?” Sorusu Yanıltıcı Olabilir
Toplumda sıkça dile getirilen “10 yıl çalıştım, istifa edersem kıdem tazminatımı alırım” düşüncesi tek başına yeterli değildir. 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününün dolmuş olması halinde, SGK’dan alınacak resmi yazı ile tazminata hak kazanılır. Aksi hâlde uzun süre çalışmak tek başına istifa sonrası ödeme için yeterli değildir.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Her bir tam çalışma yılı için, işçiye 30 günlük brüt maaşı kadar tazminat ödenir. Bir yıldan fazla kalan süre, orantı gözetilerek hesaplamaya katılır. Ücrete dahil edilen kalemler arasında düzenli prim, yemek, yol gibi nakdi ödemeler de bulunur. Sadece Damga Vergisi (%0.759) kesilir; gelir veya SGK kesintisi yapılmaz. Tazminat talebi için 10 yıllık zaman aşımı süresi vardır.
İşyeri Taşınırsa İşçi Tazminat Alabilir Mi?
Eğer işveren, iş yerini belediye sınırlarını aşacak şekilde başka bir ilçeye taşıyorsa ve bu değişiklik hizmet sözleşmesinde belirtilmediyse, işçi yeni lokasyona gitmek zorunda değildir. Bu durumda sözleşmenin esaslı unsurlarından biri değiştiği için işçi haklı nedenle sözleşmeyi feshederek kıdem tazminatı talep edebilir. Başvuru süresi 6 iş günüdür.
Doğum, Hamilelik ve Maaş Artışı Gibi Durumlar
Hamilelik veya doğum sonrası işten ayrılmak, istifa kapsamında değerlendirilir. Dolayısıyla bu sebeple işten ayrılan çalışanlar, kıdem tazminatı hakkından feragat etmiş sayılır. Benzer şekilde, “Maaşıma zam yapılmadı” şeklinde bir gerekçeyle istifa eden kişiler, kıdem tazminatı talep edemez. Ancak malulen emeklilik gibi haklı nedenler varsa, tazminat alınabilir.
Gazetecilerin Özel Statüsü
Basın İş Kanunu’na göre, meslekte 5 yılını dolduran gazeteciler, istifa ettiklerinde dahi kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar. Gazetecilik süresi, mesleğe başlanılan tarihten itibaren hesaplanır. Bu durum basın çalışanlarının diğer sektör çalışanlarından ayrılmasını sağlar.
Tazminat Hakkı Tamamen Ortadan Kalkmaz
İstifa eden bir işçinin kıdem tazminatı alma olasılığı tamamen ortadan kalkmamaktadır. Yukarıda belirtilen istisnai durumlar, çalışanlara bu hakkı tanımaktadır. Sürecin hukuki dayanaklarla yürütülmesi ve gerekli belgelerin zamanında ibraz edilmesi, hak kaybını önlemek açısından kritik önem taşır.