İstanbul’un kabusu olan böcekler
Turunçgil Uzun Antenli Teke Böceği (Anoplophora Chinensis), son yıllarda İstanbul’un kâbusu oldu. Böcek yerleştiği ağacı hızla kurutup öldürüyor. Kereste ticareti aracılığıyla Çin’den geldiği sanılan böcek nedeniyle İstanbul’da kırmızı alarm veren İBB ekipleri böceğin yerleştiği çok sayıda ağacı kesti. Böcek ilk olarak 2014 Haziran’ında Fatih ve Zeytinburnu’nda görülmüş, iki kilometrelik alan karantinaya alınmıştı.
Ağaçlara kışın larva olarak yerleşen böcek, ağustos sonuna kadar yumurta bırakıyor. Büyüyen yumurtalar larva şeklini alarak tekrar ağaçların gövdesine yerleşiyor. Böcek bu şekilde yüzlerce ağaca virüs gibi yayılıyor. İBB ekipleri karantina içine aldıkları bölgedeki ağaçları keserek, larvaların böcek haline dönüşmesini engelleyecek. Böceklerin yeni yerleştiği ağaçlar da ilaçlanmaya başlandı. Bu böcek yapılan ticaretlerle Çin ve Tayland’dan tüm dünyaya yayılmış durumda. Avrupa ve ABD’de yoğun olarak mücadele ediliyor.
Böcek, geniş yapraklı ağaç ve çalı türleri yelpazesine son derece zarar veren, doğal olmayan, odun sıkıcı, serambycid bir böcektir. Avrupa Birliği (AB) için bir karantina zararlısıdır ve Asya’dan ihraç edilen süs ağaçları ile tüm dünyaya yayılmıştır. Aynı zamanda siyah beyaz uzun boynuzlu böceği ve turunçgil kökü serambycid olarak da bilinir. Turunçgil uzun boynuz böceğinin doğal yayılış alanı Çin, Japonya, Kore Yarımadası ve Güneydoğu Asya’yı içerir. 2005’ten beri kıta Avrupa’sında çok sayıda bireysel böcek yakalanması olduğunu göstermektedir. Türkiye’de bulunan böceklerin çoğu, Çin’den ithal edilen Japon akçaağaç ağaçlarıyla (Acer palmatum) ilişkilendirildi.
Turunçgil Uzun Antenli Teke Böceği ile mücadele
İnsektisit tedavileri Çin ve Japonya’da narenciye bahçelerinde kullanılmaktadır. İnsektisitler, yetişkinleri öldürmek için ağaç gölgesine ve yumurta ve larvaları öldürmek için gövdenin dibine püskürtülür. Japonya’da nematodlar ve patojenik mantarlarla biyolojik mücadele kullanılmıştır. Özellikle patojenik mantar Beauveria brongniartii’nin bir formülasyonunun uygulanması, bir turunçgil bahçesindeki haşerenin ortaya çıkışını büyük ölçüde azaltmıştır. Çin’de, narenciye bahçelerinde Oecophylla smaragdina karınca kolonileri bulunduğunda kimyasal kontrolün gereksiz olduğu görüldü.
Fiziksel bariyer yöntemleri de kullanılmaktadır. Örneğin, sandıkların altını ağ, yapışkan karton veya 2 cm balık ağıyla kaplamak, yetişkinleri yakalayabilir ve yumurtlamayı (yumurtlama) önleyebilir. Gövde tabanı etrafına tel örgü dikmek ve toprak yığmak da narenciye bahçelerinde yumurtlamayı önlemede etkili olduğunu kanıtlamıştır. Türkiye’de kontrol etmek için kimyasal ve biyolojik kontrol ajanlarının her türlü kullanımı, sıkı sağlık, güvenlik ve çevre koruma düzenlemelerimize tabi olacaktır.
Turunçgil Uzun Antenli Teke Böceğinin verdiği zararlar
Turunçgil uzun boynuzlu böceği, çok çeşitli yaprak döken ağaç ve çalı türlerine saldırabilir. Bu, ormancılık, meyvecilik ve diğer bahçecilik endüstrilerimiz ile yerli ağaçlarımız ve ormanlık alanlarımız için orman ekolojisini ve biyoçeşitliliği bozarak ciddi bir ekonomik tehdit oluşturabileceği anlamına gelir. Çınar ağaçları (Platanus türleri) gibi saldırabileceği türlerden bazılarıdır. Kasaba ve şehirlerdeki popüler peyzaj ağaçları da tehdit altındadır.
Böceğin yaşam döngüsünün larva (kurtçuk) aşaması en zarar vericidir, çünkü larvalar içten alt gövde ve kökün öz ve vasküler sistemlerinde beslenir. Beslenmeleri ile oluşturulan tüneller ağaçları zayıflatır, hastalıklara ve rüzgar hasarına duyarlı hale getirir. Yetişkinler (böcekler) yeşillikten beslenerek ve genç kabuğu yiyerek daha sınırlı hasara neden olabilirler. Sorunu bir araya getiren şey, haşerenin yaşam döngüsünün çoğunu ağacın veya çalıların içinde gizlenmiş olarak geçirmesidir ve zararının çoğunu yapana kadar varlığının çok az dış kanıtı vardır.